Genelgeyle devrim olmaz,
Erzurum ve civarında 1924 yılının Mayıs’ında şiddetli bir deprem meydana geldi. Ardından; 6 Eylül’de de ikinci felaket. 214 kişi yaşamını yitirdi, binlerce hayvan telef oldu, 2 bin 514 hane ise hasar gördü.
Atatürk ilk deprem haberini yurt gezisisini yaptığı Trabzon’da öğrendi. Felaket bölgesine gitti, incelemelerde bulundu. Vatandaşa moral vermek için birçok yer, çatlak olan Hükümet Konağı’nda yattı. Savaş yıllarından yeni çıkan Erzurum sefalet içindeydi.
Cumhurbaşkanı üzügündü. Bölgede tespit ettiği en önemli yokluk doktor eksiğiydi. Hemen İsmet Paşa’ya bir telgraf çekerek talimat verdi. “Buralara acilen doktor ataması yapın”.
İstanbul’da görevli doktorların bir çoğu bölgeye gitme taraftarı değildi. Cumhurbaşkanı bunu öğrenince küplere bindi. Hükümete adeta kesin uyarı verircesine bir telgraf daha çekti. “Tayin emtine uymayanlar için de gerekli muameleyi yapın! En hafif işlemin vatan hizmetinden kaçtıkları için memuriyet ve mesleklerinden ilişkilerinin kesilmesi olacağını bilsinler”.
Hükümet bölgeye hemen çok sayıda doktor sevk etti. Doktor yüzü görmemiş binlerce köylü beyaz üniformalı insanları karşısında görüp sevindi, teselli buldu.
Yıkılan konutlarla ilgili sorun, yine Gazi Paşa’nın emri ile 37 günde çözüme ulaştı. Konutların yapımı için askerler de görevlendirildi.
Gazi zaarar gören halkla görüşmek için incelemeler yaptı. Bir ara yanına bir köylüyü çağırdı:
- Deperemnden çok zarar gördün mü, baba ? diye sordu.
- ?...
Atatürk ihtiyarın şüphesini görünce tekrar sordu:
- Hükümet sana kaç lira verirse, zararını karşılayabilirsin?
İhtiyar, Kürt şivesiyle;
- Valla Padişah bilir! dedi.
Atatürk gülümsedi. Yumuşak bir sesle:
-Baba, Padişah yok; onları siz kaldırmadınız mı? Söyle bakalım zararın ne?
İhtiyar tekrar etti:
- Padişah bilir.
Bu cevap karşısında kaşları çatılan Atatürk, Kamakam’a döndü:
- Siz daha devrimi yaymamışsınız ! dedi.
Bu sırada görevini başarmış insanalara özgü bir ağırbaşlılıkla ortaya atılan tahrirat katibi:
- Köylere genelge yolladık Paşam, dedi
Atatürk’ün fırtınalı yüzü, daha çok karıştı:
- Oğlum, dedi Genelgeyle devrim olmaz!...
Kaynak: ATATÜRK ve CANYOLDAŞI - NURİ CONKER..-Yaşar Gürsoy